Paisaxe e territorio

Non cabe dúbida de que a paisaxe é a plasmación perceptual das interrelacións entre a dinámica terrestre e a actividade humana. Por iso, en función das variables climáticas, topográficas ou bioxeográficas e, por suposto, da evolución social e histórica que se dou en calquer lugar, as paisaxes teñen un ou outro aspecto. Tradicionalmente falábase, por vía de exemplo, de paisaxes rurais ou urbanas; de montaña ou de costa; de rexións tropicais ou templadas. Era un xeito descritivo de caracterizar as paisaxes que, na súa meirande parte, considerábanse máis escenarios estáticos, imaxes quedas, que o que son na realidade: entes dinámicos en continuo cámbeo.
Aquela visión estática é a que está a dominar na actualidade en moitos eidos da planificación territorial. Hai a tendencia a facer inventarios das paisaxes basean dose en elementos perceptivos e, cá seque nunca, naqueles máis dinámicos. Posiblemente esta visión se deba a que é máis fácil describir que explicar; enumerar elementos que anotar interrelacións. Isto pode provocar, por unha banda, un exceso de fis calidade respecto á paisaxe ou, por outra, pensar que aquelo que non se ve non é importante. Así sería grave non permitir que se introduzan novos elementos construtivo que resalten na paisaxe por mor da defensa dunhas construcións tradicionais que, n moitos casos, non cumplen a función que tiñan na antigüidade. Por contra, pódense permitir cámbeos na circulación da auga subterránea, con un exceso de extraccións que, necesariamente, implicaría cámbeos na cobertoira vexetal.
É complicada delimitar que é o estrutural e que é o textural nas paisaxes; é difícil marcar os límites do permitido e do prohibido; do que facer e do que non. Parece craro que non podemos pecharnos o desenvolvemento das actividades agrarias e gandeiras mais si a cal quer tipo de construción; non a un manexo da auga diferente que no pasado mais non calquera. E por iso sen dúbida é necesario definir os elementos de cada paisaxe que permitan sinalar conceptualmente as diferentes actuacións. É importante orientar de xeito flexible as actuación co gallo de acadar novas paisaxes integradas que contribúan á construción de territorios, armónicos e perceptualmente atraentes.
Para acadalo é necesario contar na planificación con especialistas na materia; con biólogos, arquitectos, enxeñeiros, xeógrafos, historiadores... Tratase dunha tarefa complexa á que hai que achegarse con moito tino e con moita formación. Temo, e datos hai para temer, que a paisaxe estase a converter nun bocado atraínte e iso pode provocar a chegada dos arribistas de sempre; daqueles que lles interesa máis acadar unha fonte de ingresos que planificar de xeito racional o espazo. O resultado sería seguir destruíndo o territorio en vez de impulsar a súa transformación cara postulados de maior racionalidade.